Ubezpieczyciele przy likwidacji szkody po wypadku samochodowym, powszechnie stosują w praktyce tzw. potrącenia amortyzacyjne oznaczające to, że jeśli nasze auto jest autem używanym i jako takie jest warte np. ¼ ceny nowego, a wymagało naprawy np. za 20 tys. zł, firma ubezpieczeniowa wypłacała tylko 5 tysięcy a pozostałą część musiał dołożyć właściciel auta. Sąd Najwyższy w dniu 12 kwietnia 2012 r. podjął uchwałę (w sprawie sygn. akt III CZP 80/11) ukrócającą w/w praktykę i przesądzającą o tym, że należne odszkodowanie powinno zostać ustalone w oparciu o ceny nowych części bez potrąceń amortyzacyjnych.
Ubezpieczyciele przy likwidacji szkody po wypadku samochodowym, powszechnie stosują w praktyce tzw. potrącenia amortyzacyjne oznaczające to, że jeśli nasze auto jest autem używanym i jako takie jest warte np. ¼ ceny nowego, a wymagało naprawy np. za 20 tys. zł, firma ubezpieczeniowa wypłacała tylko 5 tysięcy a pozostałą część musiał dołożyć właściciel auta. Sąd Najwyższy w dniu 12 kwietnia 2012 r. podjął uchwałę (w sprawie sygn. akt III CZP 80/11) ukrócającą w/w praktykę i przesądzającą o tym, że należne odszkodowanie powinno zostać ustalone w oparciu o ceny nowych części bez potrąceń amortyzacyjnych. Sąd Najwyższy stwierdził: Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu”.
SN stwierdził ponadto, że to jeśli ubezpieczyciel chce obniżyć odszkodowanie musi wykazać, że zastosowanie nowych części prowadzi do wzrostu wartości pojazdu, a samo odszkodowanie może ulec obniżeniu tylko o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi. Jak wskazuje Rzecznik Ubezpieczonych (www.rzu.gov.pl) powoduje to, że stosowanie potrąceń amortyzacyjnych dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych sytuacjach, tzn. tylko wówczas kiedy zastosowanie nowych części prowadziłoby do wzrostu wartości całego naprawionego pojazdu.
Zasadę omówioną powyżej stosować należy również co do szkód zaistniałych przed wydaniem orzeczenia SN. Poszkodowanym przysługuje prawo do skierowania nieprzedawnionej sprawy do sądu powszechnego ze stosownym powództwem o zapłatę bezprawnie obniżonej części należnego odszkodowania. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 4421 § 1 Kodeksu Cywilnego roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Zgodnie zaś z § 2 tegoż artykułu jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Ubezpieczyciele przy likwidacji szkody po wypadku samochodowym odmawiali pokrycia kosztów pomocy prawnej adwokata/radcy prawnego z jakiej korzystali poszkodowani przed skierowaniem sprawy do Sądu.
Sąd Najwyższy w dnia 13 marca 2012 r. podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 75/11) jednoznacznie przesądzającą o bezprawności w/w praktyki, stwierdzając że „uzasadnione i konieczne koszty pomocy świadczonej przez osobę mającą niezbędne kwalifikacje zawodowe poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą w okolicznościach konkretnej sprawy stanowić szkodę majątkową, podlegającą naprawieniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Dz.U. Nr 124 poz. 1152 z późn. zm.)".
Z treści uchwały wynika, że zwrot obejmuje jedynie koszty konieczne a więc obejmuje sytuacje gdy ubezpieczyciel pozostaje z nami w sporze, nie wypłaca całości naszym zdaniem należnego odszkodowania, odwołujemy się od jego decyzji. W razie sporu z ubezpieczycielem poszkodowany który udowodni fakturą VAT fakt korzystania z pomocy prawnej profesjonalisty, np. adwokata i wysokość poniesionego na to wydatku może domagać się więc zwrotu takich kosztów od ubezpieczyciela sprawcy wypadku.
Podkreślić należy, że istnieją poważne wątpliwości czy w pojęciu „osoby mającej niezbędne kwalifikacje zawodowe” mieszczą się inne osoby niż adwokat i radca prawny (brak uzasadnienia uchwały SN). Ubezpieczyciele mogą więc na ten moment odmawiać finansowania ich usług, ograniczając się do rachunków wystawionych przez adwokatów czy radców prawnych.
Ubezpieczyciele odmawiali również zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego osobom nie prowadzącym działalności gospodarczej, które w wypadkach drogowych stracili swój samochód, wymagając od poszkodowanych, aby korzystali oni przez okres naprawy ich pojazdu (lub czas konieczny do zakupu nowego auta w przypadku szkody całkowitej) z komunikacji publicznej.
W uchwale 7 sędziów SN z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie sygn. akt III CZP 05/11, Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy OC za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego i nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.
Sąd Najwyższy wskazał, iż tego rodzaju szkodę należy kwalifikować jako szkodę majątkową – należy więc udowodnić wysokość szkody stosowną umową/fakturą za najem pojazdu. Najem musi być uzasadniony i ma obejmować okres czasu jaki pozostajemy bez naszej winy bez środka transportu. Sąd Najwyższy podkreślił, że w dzisiejszych realiach samochód w sposób bardziej wszechstronny i funkcjonalny zaspokaja potrzeby właściciela uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu niż środki transportu zbiorowego. Jak stwierdził Rzecznik Ubezpieczonych korzystanie z samochodu stało się obecnie standardem cywilizacyjnym i taka jego funkcja będzie się umacniać - nie można uzależniać refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego od wykazania przez poszkodowanego, że nie mógł on skorzystać ze środków komunikacji publicznej lub korzystnie z nich było niedogodne.
