Klauzule abuzywne, czyli niedozwolone treści w umowie, nie dotyczą wyłącznie kredytów we frankach i mogą też pojawiać się w przypadku zobowiązań przyznawanych w innych walutach, w tym złotówkach. Tego typu zapisy, nieuzgodnione z konsumentem, są przejawem świadomego działania na niekorzyść kredytobiorcy, co może stanowić podstawę do pozwania banku.
Klauzule abuzywne to temat rozpowszechniony głównie przez kredyty przyznawane we frankach szwajcarskich, które w ostatnich latach budzą najwięcej kontrowersji. W praktyce jednak problem ten może dotyczyć różnego rodzaju umów dotyczących zobowiązań finansowych przyznawanych przez banki. Kwestia ta jest szczegółowo regulowana przez Kodeks cywilny (art. 3851-3853). Zgodnie z przepisami są to niedozwolone postanowienia umowne, które definiowane są jako:
Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Warto przy tym podkreślić, że aby można było mówić o klauzuli niedozwolonej, wszystkie wyżej wymienione przesłanki muszą występować łącznie. W praktyce oznacza to, że jeśli dojdzie do procesu, sąd każdorazowo będzie badał wszystkie okoliczności związane z treścią danego zapisu. Jeśli okaże się, że jakiejś z przesłanek brakuje, klauzula nie zostanie uznana za abuzywną, co będzie miało bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie danej sprawy.
Zapisy niedozwolone w umowie nie wiążą klienta. To znaczy, że zawierająca je umowa, z której nie można ich wyeliminować bez naruszenia istotny kontraktu, może zostać uznana za nieważną. Klauzule abuzywne występują wyłącznie w relacjach między przedsiębiorcą, a więc np. bankiem, a konsumentem.
Główną konsekwencją klauzuli abuzywnych jest ich bezskuteczność w świetle prawa. Oznacza to, że nie zobowiązują one, ani nie wiążą w żaden sposób konsumenta z przedsiębiorcą. Jeśli jednak bank odmawia uznania zapisów kontraktu za niedozwolone, zatem nadal działa na niekorzyść klienta, ten może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Poszkodowana strona jest uprawniona do złożenia pozwu o ustalenie, że określone zapisy w konkretnej umowie nie wiążą konsumenta.
Zalecane jest jednak aby wcześniej zwrócić się do przedsiębiorcy o usunięcie spornej klauzuli z umowy. Warto też zwrócić się do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o weryfikację, czy zapisy w umowie mogą zostać uznane za niedozwolone. Jeśli jednak mimo tych działań przedsiębiorca nie usunie klauzuli abuzywnych, należy skierować sprawę do sądu.
